Ndi mitu iti yomwe ikuvutitsa kwambiri pa Cybersecurity masiku ano?
M'nthawi yamakono yaukadaulo, pomwe timadalira kwambiri chilengedwe cha digito, kufunikira kowonetsetsa kuti njira zachitetezo cha pa intaneti ndizofunika kwambiri. Ziwopsezo za pa intaneti zimasiyana m'chilengedwe, ndi kuchuluka kwa ochita zoyipa omwe nthawi zonse amafuna kugwiritsa ntchito ziwopsezo pamakina athu olumikizidwa.
M'nkhaniyi, tikuyang'ana pamitu yovuta kwambiri komanso yaposachedwa kwambiri pachitetezo cha pa intaneti, yomwe cholinga chake ndi kuphunzitsa ndi kudziwitsa anthu zachitetezo chachinsinsi komanso kusunga zinsinsi za digito.
M'ndandanda wazopezekamo
Kumvetsetsa za Cybersecurity Landscape
Mawonekedwe a cybersecurity amasintha nthawi zonse, kusinthira ku zowopseza zatsopano ndi zovuta. Ndikofunikira kuti mabizinesi, anthu, ndi mabungwe azikhala odziwitsidwa komanso achangu pantchito zawo zachitetezo cha pa intaneti. Powunika zofunikira zachitetezo cha pa intaneti, titha kuthana ndi zoopsa ndikulimbitsa chitetezo chathu cha digito.
#1. Cybercrime ndi Cyberattacks
Ndi imodzi mwamitu yofunika kwambiri pachitetezo cha cyber. Kuwonjezeka kwa umbava wa pa intaneti kwasokoneza mabizinesi, maboma, komanso anthu. Zigawenga zapaintaneti zimagwiritsa ntchito njira zosiyanasiyana, monga pulogalamu yaumbanda, phishing, ransomware, ndi uinjiniya wapaintaneti, kuti asokoneze machitidwe ndi kuba zinthu zobisika.
Mavuto azachuma chifukwa cha umbava wa pa intaneti pabizinesi ndi wodabwitsa, ndipo kuyerekeza kukuwonetsa kuti chuma chapadziko lonse lapansi chidzawonongetsa ndalama zokwana $10.5 trillion pachaka pofika 2025, malinga ndi Cybersecurity Ventures.
#2. Kuphwanya Data ndi Zinsinsi za Data
Mitu mu Cybersecurity imakhudzanso kuphwanya kwa data komanso zinsinsi. Posonkhanitsa deta kuchokera kwa makasitomala, makampani ambiri amalonjeza zachinsinsi zachinsinsi. Koma nkhani yonse ndi yosiyana. Kuphwanya kwa data kumachitika, kutanthauza kuti zambiri zimawululidwa, kuphatikiza zidziwitso zaumwini, mbiri yazachuma, ndi luntha kwa anthu osaloledwa. Ndipo funso ndilakuti, kodi makasitomala onse amadziwitsidwa za izi?
Ndi kuchuluka kwamakampani omwe akusunga zambiri, pakufunika mwachangu kuwonetsetsa kuti achitapo kanthu mwamphamvu kuti zinsinsi zisatayike. Zimabwera pamodzi ndi ziwerengero zachinsinsi za Data kuchokera ku IBM Security zimasonyeza kuopsa kwa zinthu; mu 2020, mtengo wapakati wa kuphwanya kwa data udafika $3.86 miliyoni.
#3. Cloud Security
Kukhazikitsidwa kwa matekinoloje amtambo kwasintha momwe mabizinesi amasungira ndi kupeza deta. Komabe, kusinthaku kumabweretsa zoopsa zapadera za cybersecurity komanso mitu yosangalatsa yachitetezo cha pa intaneti. Miliri yalimbikitsa nyengo yabwino yogwirira ntchito kutali, ndizotheka kuti ogwira ntchito azigwira ntchito kulikonse nthawi iliyonse pachida chilichonse. Ndipo kuyesayesa kowonjezereka kumapangidwa kuti zitsimikizire kuti antchito ndi ndani. Kuphatikiza apo, mabizinesi amagwirizana ndi makasitomala ndi othandizana nawo pamtambo. Izi zimayambitsa nkhawa yayikulu pachitetezo chamtambo.
Pofika chaka cha 2025, zikunenedweratu kuti 90% ya mabungwe padziko lonse lapansi adzagwiritsa ntchito ntchito zamtambo, kufunikira kwachitetezo chamtambo champhamvu, adatero Gartner. Mabungwe akuyenera kuthana ndi zovuta zachitetezo chamtambo, kuphatikiza chinsinsi cha data, kusungitsa zida zamtambo, ndikuletsa kulowa mosaloledwa. Pali chizolowezi cha chitsanzo chogawana udindo, kumene CSP ili ndi udindo woteteza zipangizo zake pamene wogwiritsa ntchito mtambo ali pa mbedza pofuna kuteteza deta, mapulogalamu, ndi mwayi wopezeka mumtambo wawo.
#4. Chitetezo cha IoT
Mitu Yaikulu pa Cybersecurity? Kuchulukirachulukira kwa zida za intaneti ya Zinthu (IoT) kumabweretsa zovuta zatsopano zachitetezo cha pa intaneti. Ndi zinthu zatsiku ndi tsiku zomwe zalumikizidwa ndi intaneti, kusatetezeka kwachilengedwe kwa IoT kumatsegula zitseko kuti zigawenga zapaintaneti zigwiritse ntchito.
Mu 2020, akuti pali pafupifupi zida 10 zolumikizidwa mnyumba iliyonse yaku US. Pepala lofufuzirali lidafotokoza madera ovuta a IoT ngati intaneti yolumikizidwa ya zida 10 za IoT. Ngakhale kusiyanasiyana kumapatsa ogwiritsa ntchito njira zingapo zazida, zimathandiziranso kugawika kwa IoT ndipo zimabwera ndi zovuta zambiri zachitetezo. Mwachitsanzo, ochita zankhanza amatha kuyang'ana zida zapanyumba zanzeru, zida zamankhwala, kapenanso zida zofunika kwambiri. Kuwonetsetsa kuti chitetezo cha IoT chikhale chofunikira kwambiri popewa kuphwanya komwe kungachitike.
#5. AI ndi ML mu Cybersecurity
AI (Artificial Intelligence) ndi ML (Machine Learning) asintha kwambiri mafakitale osiyanasiyana, kuphatikizapo cybersecurity. Pogwiritsa ntchito matekinoloje awa, akatswiri odziwa zachitetezo cha pa intaneti amatha kuzindikira machitidwe, zosokoneza, komanso ziwopsezo zomwe zingachitike mwachangu.
Ndi kuchuluka kwa kugwiritsa ntchito makina ophunzirira makina (ML) ma aligorivimu pamakina achitetezo pa intaneti ndi machitidwe apakompyuta, taona kuwonekera kwa izi: mumaganiza pamphambano za AI ndi cybersecurity:
- Njira zodzitetezera zodziwitsidwa ndi AI zikuwonetsa kuthekera kokhala njira zabwino kwambiri zachitetezo cha cybersecurity pakubera.
- Mitundu yofotokozera ya AI (XAI) imapangitsa kuti ntchito zachitetezo cha pa intaneti zikhale zotetezeka.
- Kukhazikitsa demokalase kwa zolowetsa za AI kukuchepetsa zotchinga zolowera muzochita zachitetezo cha cybersecurity.
Pali mantha a AI m'malo mwa ukatswiri wa anthu pachitetezo cha pa intaneti, komabe, machitidwe a AI ndi ML amathanso kukhala pachiwopsezo chogwiritsiridwa ntchito, zomwe zimafunikira kuyang'anira kosalekeza ndikuphunzitsidwanso kuti asakhale patsogolo pazigawenga zapaintaneti.
#6. Zowukira za Social Engineering
Social Engineering Attacks ndi ena mwa mitu yosangalatsa pa cybersecurity yomwe anthu amakumana nayo pafupipafupi. Chifukwa cha kukwera kwa njira zotsogola za chikhalidwe cha anthu, zigawenga za pa intaneti nthawi zambiri zimapezerapo mwayi pa zomwe anthu amakonda komanso kukhulupirirana. Kupyolera mu kusokoneza maganizo, imanyenga ogwiritsa ntchito kupanga zolakwika zachitetezo kapena kupereka zidziwitso zachinsinsi. Mwachitsanzo, maimelo achinyengo, chinyengo cha foni, ndi kuyesa kwachinyengo kumakakamiza anthu osazindikira kuti aulule zinsinsi zachinsinsi.
Kuphunzitsa ogwiritsa ntchito zaukadaulo waukadaulo komanso kudziwitsa anthu ndikofunikira kwambiri kuti tithane ndi chiwopsezo chofalachi. Chofunikira kwambiri ndikukhazika mtima pansi ndikupempha thandizo kwa akatswiri nthawi iliyonse mukalandira maimelo kapena mafoni kapena machenjezo okhudza zomwe zatsitsidwa zomwe zimafuna kuti mutumize mawu anu achinsinsi ndi ma kirediti kadi.
#7. Udindo wa Ogwira Ntchito pa Cybersecurity
Mitu yotentha kwambiri pachitetezo cha pa intaneti imatchulanso za kufunika kwa ogwira ntchito popewa umbanda wa pa intaneti. Ngakhale kupita patsogolo kwaukadaulo, zolakwa za anthu zimakhalabe chimodzi mwazinthu zomwe zikuthandizira kwambiri pakuwukira kwapa intaneti. Zigawenga zapaintaneti nthawi zambiri zimagwiritsa ntchito kusazindikira kwa ogwira ntchito kapena kutsata ndondomeko zokhazikitsidwa zachitetezo cha pa intaneti. Cholakwika chofala kwambiri ndi mawu achinsinsi ofooka omwe amagwiritsidwa ntchito mosavuta ndi zigawenga za pa intaneti.
Mabungwe akuyenera kuyika ndalama zawo m'mapulogalamu amphamvu achitetezo cha cybersecurity kuti aphunzitse ogwira ntchito kuzindikira zomwe zingawopseze, ndikukhazikitsa. machitidwe achinsinsi achinsinsi, zida za anthu zogwiritsa ntchito, ndikumvetsetsa kufunikira kosunga mapulogalamu ndi zida zamakono. Kulimbikitsa chikhalidwe chachitetezo cha cybersecurity m'mabungwe kumatha kuchepetsa kwambiri zoopsa zobwera chifukwa cha zolakwika za anthu.
Zitengera Zapadera
Mitu yokhudzana ndi chitetezo cha pa intaneti ndi yosiyana siyana komanso ikusintha nthawi zonse, ndikuwunikira kufunikira kokhala ndi njira zotetezera moyo wathu wa digito. Poika patsogolo machitidwe amphamvu achitetezo cha pa intaneti, mabungwe ndi anthu amatha kuchepetsa zoopsa, kuteteza zidziwitso zodziwika bwino, komanso kupewa kuwonongeka komwe kungachitike chifukwa chowopseza pa intaneti.
💡Khalani tcheru, dziphunzitseni nokha ndi magulu anu, ndikusintha mosalekeza mawonekedwe achitetezo a cybersecurity kuti musunge kukhulupirika kwachilengedwe chathu cha digito. Konzekerani ulaliki wochititsa chidwi ndi Ahaslides. Timaonetsetsa zachinsinsi zanu komanso chitetezo.
