O oe o se tagata auai?

Aoaoga Mataituina | Fa'amatalaga Sili ma Fa'ata'ita'iga | 2024 Fa'afouga

Aoaoga Mataituina | Fa'amatalaga Sili ma Fa'ata'ita'iga | 2024 Fa'afouga

A'oa'oga

Astrid Tran 15 Dec 2023 6 minu e faitau

Afai e te fia faitau i isi, matauga aoaoina!

“Vaai manuki, vaai manuki” – Idiom Amerika

O le matau i le aoaoina e taua. Mai lava i le amataga o le olaga, ua faʻasalalau tagata e matau ma faʻataʻitaʻi. O i ai le manatu o matauga aoaoina e sau mai le fa'atumuina o le va i le va o le poto masani ma le le iloa.

O le aʻoaʻoga faʻaagafesootai a Albert Bandura o loʻo faʻaalia ai o le mataʻituina ma le faʻataʻitaʻiga e faia se sao taua i le auala ma pe aisea e aʻoaʻo ai tagata. E faatatau i tagata taitoatasi e aoao e le gata e ala i aafiaga tuusao ae faapea foi i le matauina o isi ma taunuuga o a latou amioga.

O lea la, o le a le uiga o le aʻoaʻoina o faʻamatalaga, ma pe faʻapefea ona faʻaaogaina? Sei o tatou suʻesuʻe i lenei tusiga. 

lagona

O le a le uiga o le matauina o le aoaoina?O le faagasologa o le aoaoina e ala i le matamata i amioga a isi.
O ai na muamua iloaina le tulaga o le aoaoina o matau?Bandura, 1985
O a laasaga e 4 o le aʻoaʻoina o le mataʻituina?Faʻalogo, taofi, toe gaosia, ma faʻaosofia.
Va'aiga Aoaoina o Mata'upu

Lisi o Mataupu:

O le a le Mata'ituina o A'oa'oga?

O le mata'ituina o se amio fa'anatura ma fa'anatura mo tagata. O le matauina o le aʻoaʻoina, poʻo le aʻoaʻoina o le mataʻituina, e faasino i le faagasologa e maua ai e tagata taʻitoʻatasi le malamalama fou, tomai, amio, ma faʻamatalaga e ala i le matamata ma faʻataʻitaʻi i taga, amioga, ma taunuuga o isi.

O le mea moni, o le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina e masani ona taʻua o aoaoga sui, lea e aoao ai tagata taitoatasi e ala i le molimauina o aafiaga ma taunuuga o isi.

O le manatu o le aʻoaʻoina o le mataʻituina e maua foi ona aʻa i totonu Albert Bandura's a'oa'oga fa'aa'oa'oga fa'aagafesootai.

O le Social Learning Theory, e tusa ai ma Bandura, o loʻo taʻua ai o le tali atu i le mataʻituina, faʻataʻitaʻiga, ma faʻataʻitaʻiga, e mafai ona tupu le aʻoaʻoga e tusa lava pe leai se suiga o amioga (1965)

E le gata i lea, o le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina i mafaufauga faʻapitoa na suʻesuʻeina i le tele o suʻesuʻega, o se tasi o loʻo faʻamatalaina Fa'ata neu, sela faʻapitoa i le faiʻai, lea na avea ma nofoaga autu o suʻesuʻega e fesoʻotaʻi ma le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina.

Isi Suʻega


Fa'auai au Tamaiti A'oga

Amata talanoaga anoa, maua ni manatu faaalia aoga ma a'oa'o au tamaiti aoga. Saini e ave fua AhaSlides template


🚀 Su'e Su'e Su'ega☁️

O a Fa'ata'ita'iga o Mata'upu A'oa'oina?

I se lalolagi ua tumu i faagaioiga, e gaoioi o tatou mafaufau e pei o ni omomi faamatalaga, e mitiia ai malamalamaaga mai tulimanu uma o lo tatou siosiomaga. Matou te fetaiaʻi ma faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiga i aso uma.

O pepe e va'ava'ai i gaioiga a latou tausi ma fa'atusa o latou foliga. E matamata ma le toto'a tamaiti a'o nonoa e matua nonoa seevae pe fa'atulaga poloka, fa'ata'ita'i nei taga i se sailiga mo le atamai. E va'ava'ai toto'a tupulaga talavou ina ia malamalama i le fa'agaioiga fa'aagafesootai ma amioga. E a'oa'o tagata matutua e ala i le va'ava'ai i tagata popoto, pe o se tagata kuka poto e tipi mea'ai po'o se tagata fa'amusika ma le poto i le taina o se mea faifa'aili.

I tulaga fa'alilolilo, matou te va'ava'ai i uo, tagata o le aiga, uo, ma e o'o lava i fa'asalalauga fa'apitoa ina ia fa'aaogaina fa'amatalaga ma fa'aaoga tomai fou. E fa'apea fo'i, i a'oa'oga aloa'ia, e fa'aogaina e faia'oga le malosi o le mata'ituina e fa'aalia ai manatu, amio, ma auala e fo'ia ai fa'afitauli.

Mo se faʻataʻitaʻiga, o loʻo i ai le faʻatupulaia o le tulaga o loʻo suʻesuʻe ai tamaiti aoga e ala i le matamata i vitio o isi tamaiti aʻoga o loʻo aʻoga i luga o le initaneti. O vitio e taʻua o suʻesuʻega ma aʻu na faʻasalalau i le va o le 2016 ma le 2017 ma maua ai le sili atu ma le kuata miliona tagata fai saofaga.

“O i tatou uma lava o tagata matamata - o le televise, o taimi, o feoaiga i luga o le alatele - ae toalaiti tagata matau. O loʻo vaʻavaʻai tagata uma, e le toʻatele o vaʻaia." 

– Peter M. Leschak

O ala o faasalalauga, e aofia ai le televise, ata tifaga, ma luga ole laiga i luga ole laiga, e matua a'afia ai le mata'ituina o a'oa'oga. E masani ona aʻoaʻoina tagata mai Faʻataʻitaʻiga, mo se faʻataʻitaʻiga, tagata tala fatu, tagata taʻutaʻua, ma tagata faʻapitoa i le olaga moni. O nei tagata e taʻalo o ni puna o musumusuga, faʻaeteete, ma mafaufauga, faʻaosofia manatu ma filifiliga a tagata matamata.

Mo se faʻataʻitaʻiga, Taylor Swift, o se tagata pese pese-pese, faʻataʻitaʻiga, ma se tamaʻitaʻi fai pisinisi, o lana faatosinaga e sili atu nai lo ana musika. O ana faatinoga, tulaga faatauaina, ma filifiliga o loo matauina e le faitau miliona o tagata fiafia i le lalolagi atoa, ma avea ai o ia ma se faataitaiga malosi mo le aoaoina ma musumusuga.

aoaoina e ala i le matau
Aoao e ala i le matauina o le latou paga | Ata: Pixfeeds

Fautuaga mo le A'oa'oina Fa'auau 

Aisea e Taua ai le Mata'ituina o le Aoaoina?

O le a'oa'oina o le mata'ituina ose tomai fa'anatura lea e amata i le a'oga. Fa'ata'ita'i le mata'ituina i le a'oa'oina e taua tele ona o le tele o fa'amanuiaga mo tagata a'oa'o mai le laiti. Siaki aoga autu e lima o le aʻoaʻoina o faʻamatalaga i lalo:

A'oa'oga lelei

Muamua ma le sili, o le aʻoaʻoina o le mataʻituina o se auala aoga ma lelei suʻesuʻe. E oso atu i o tatou faanaunauga masani e aʻoaʻo mai isi, e mafai ai ona tatou malamalama vave i mataupu lavelave. E ala i le matauina o faʻataʻitaʻiga moni o le lalolagi, e mafai e tagata aʻoaʻo ona faʻafesoʻotaʻi le malamalama faʻataʻitaʻiga ma le faʻatinoga faʻatino. O lenei metotia e le gata e faʻaleleia ai le malamalama ae faʻafaileleina foi tomai faʻapitoa mafaufau, faia le aʻoaʻoina o se faiga faʻamalosi ma faʻaogaina e faʻalautele atu i tua atu o tusi aoga ma lauga.

Fa'alautele le va'aiga

O le mea moni, ua ia i tatou le tomai maoae e maua mai ai le poto mai aafiaga o isi, e sili atu nai lo tapulaa o o tatou lava taimi na ola ai. A tatou vaʻaia se tasi o faʻatautaia lelei se tulaga, foia o se faʻafitauli, poʻo le faʻaalia o se manatu, ua tuʻuina mai ia i tatou se vaaiga i a latou gaioiga ma fuafuaga.

Fa'asalalauga fa'aleaganu'u

E le gata i lea, o le aʻoaʻoina o mataʻituina e le gata ina faʻalauteleina ai o tatou atamai faʻapitoa ae faʻafesoʻotaʻi ai augatupulaga ma aganuu. Latou te faatagaina i tatou e mautofi i mea na maua, mea fou, ma malamalamaaga faaputuputu a i latou na savavali i o tatou luma. E pei lava ona aʻoaʻoina e tagata anamua mai fetu e folau ma vaʻai i vaitau, tatou te aʻoaʻoina foi mai tala faʻasoa o la tatou tala faʻaletagata.

Mafaufauga faʻavae

O le mata'ituina e iai sona sootaga malosi ma le amio. E faigofie ona taaʻina tagata i le mātauina o amioga a isi. Mo se faʻataʻitaʻiga, i totonu o fale faigaluega, afai e faia e taʻitaʻi ni amioga le talafeagai, o le a sili atu ona mulimulitaʻia e o latou sui, ma faʻapea e talia. O lo'o fa'amamafaina ai le malosi o le mata'ituina i le fa'atulagaina o tulaga fa'ata'atia ma fa'amamafaina le mana'omia o ni fa'ata'ita'iga lelei e fa'atupuina ai se aganu'u o le amio sa'o ma le amio fa'atatau.

Suiga patino

O le a le isi mea? E te ofo i le mauaina o le matauina o le aʻoaʻoina e faafaigofieina ai suiga patino. O se auala faʻaosofia e faʻaosofia ai tagata taʻitoʻatasi e manumalo i tapulaʻa ma taumafai mo le faʻaleleia o le tagata lava ia. O lenei mana suiga o le mataʻituina e faʻamalosia ai le manatu o le aʻoaʻoina e le naʻo le mauaina o le poto ae faʻapea foʻi i le faʻaleleia atili o le tagata lava ia.

aʻoaʻoga mataʻituina
E mana'omia ni su'esu'ega a'oa'oina ina ia manuia ai ile falefaigaluega | Ata: Shutterstock

O a Fa'agasologa e 4 o le Fa'atonuga?

E fa laʻasaga o le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina, e tusa ai ma le aʻoaʻoga faʻaagafesootai a Bandura, e aofia ai le gauai, taofi, toe gaosia, ma le faʻaosofia. O la'asaga ta'itasi e iai lana matafaioi fa'apitoa ma e feso'ota'i vavalalata le tasi i le isi ina ia fa'amalieina le fa'agasologa o a'oa'oga. 

Aoaoina o matauga
Aoaoga matauga | Laasaga e 4 o le a'oa'oina e ala i le mata'ituina

uaʻi

O aʻoaʻoga faʻapitoa e amata ile gauai atu i auiliiliga. A aunoa ma le gauai atu, o le faagasologa o le aoaoina mai le matauina e leai se uiga. E tatau i tagata aʻoaʻo ona faʻatonuina lo latou faʻalauiloa i faʻamatalaga talafeagai o le amio mataʻituina, faʻamautinoa latou te puʻeina faʻamatalaga, fuafuaga, ma taunuʻuga.

Taofiga

A uma ona gauai atu, e taofi e tagata aoao faamatalaga na matauina i lo latou manatua. O lenei laasaga e aofia ai le faʻavasegaina o amioga mataʻituina ma faʻamatalaga faʻapitoa e manatua, faʻamautinoa e mafai ona toe manatua mulimuli ane. O le fa'atumauina e fa'alagolago i faiga fa'alemafaufau e mafai ai e tagata a'oa'o ona teuina ma fa'atulaga fa'amatalaga mo le fa'aoga i le lumana'i.

Toe gaosia

O'o mai i le vaega lona tolu, e taumafai tagata a'oa'o e toe fa'atusa le amio ua matauina. O le toe gaosia e aofia ai le fa'aliliuina o fa'amatalaga o lo'o teuina mai le manatua i galuega. Mo se faʻataʻitaʻiga, afai e matamata se tasi i se aʻoaʻoga kuka i luga o le initaneti, o le faʻasologa o le toe gaosia e aofia ai le faʻaogaina o laasaga faʻataʻitaʻi ma mea e gaosia ai le ipu i totonu o latou umukuka.

Motugaafa

Ona, fausia ai lea o le faaosofiaga. I le vaega mulimuli lenei o le aʻoaʻoina o le mataʻituina, e aʻafia ai tagata aʻoga i taunuʻuga ma taunuuga latou te faʻafesoʻotaʻi ma amioga ua matauina. O taunu'uga lelei, e pei o taui po'o le manuia, e fa'aleleia atili ai le fa'aosofia e toe fa'atusa le amio.

Fa'afefea ona A'oa'o e Ala ile Mata'itu?

O le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina e mafai ona avea ma se galuega faigata i le taimi muamua. Atonu e te mafaufau po o fea e amata ai, o le a le mea e tatau ona e taulaʻi i ai, ma pe o se mea uiga ese le tilotilo i isi amioga mo se taimi umi. 

Afai o loʻo e suʻeina tali mo nei fesili, o le taʻiala lea e mafai ona fesoasoani ia te oe:

  • Filifili Fa'aa'oa'oga Fa'atatau: Fa'ailoa tagata e sili i le eria e te fiafia i ai. Su'e tagata e eseese auala e maua ai se va'aiga lelei.
  • Taulai atu i Amioga Fa'apitoa: Fa'aiti i lalo lau taulaiga i amioga patino, taga, po'o fuafuaga. O lenei mea e taofia ai le lofituina o oe lava i le tele o faʻamatalaga.
  • Mata'ituina le Tulaga ma Tali: Fa'alogo lelei i le tala'aga o lo'o tutupu mai ai amioga ma fa'alavelave e tutupu mai. O lenei mea e maua ai se malamalamaga loloto pe aisea ua faia ai ni gaioiga patino.
  • Tumau Malamalama: Ia matala i le aoaoina mai punaoa e lei faamoemoeina. O fa'amatalaga e mafai ona maua mai tagata o so'o se talaaga ma poto masani.
  • Faataitai e le aunoa: O le aʻoaʻoina e ala i le mataʻituina o se faagasologa faifaipea. Ia fai ma masani le matau, manatunatu, ma faatatau mea ua e aoaoina.
  • Saili Manatu: Afai e mafai, fa'asoa au taumafaiga i se tasi e poto i le matata po'o le tomai o lo'o e a'oa'oina. O a latou faʻamatalaga e mafai ona maua ai faʻamatalaga taua ma fautuaga mo le faʻaleleia.

⭐ E te manaʻo atili i musumusuga? Siaki atu Faaseʻe taimi nei lava! AhaSlides o le a aumaia oe i se lalolagi fou o aʻoaʻoga fefaʻatauaʻiga ma faʻatasi. Faatasi ai ma ona uiga faʻamalosi, e mafai ona e fatuina faʻamatalaga fefaʻasoaaʻi, suʻega, palota, ma talanoaga e avea ai le aʻoaʻoina o se mea malie ma le galulue faʻatasi.

Fai se suega su'ega e fa'aaoga ai le AhaSlides e maua ai se taimi fiafia e a'oa'o ai ma lau vasega!

Fesili e masani ona fesiligia:

O a nisi o faataitaiga o matauga o le aoaoina?

Ina ia taʻua se faʻataʻitaʻiga, e mafai e tamaiti laiti ona aʻoaʻoina le auala e tatala ai le faitotoʻa e ala i le matauina o latou matua, poʻo tagata amata e mafai ona aʻoaʻoina le auala e tuʻu ai o latou lima i luga o le piano e ala i le matamata i o latou faiaoga.

E fia laasaga i le aʻoaʻoina o faʻamatalaga?

E 5 vaega i le aʻoaʻoina o suʻesuʻega, e aofia ai le Attention, Retention, Reproduction, Motivation, and Reinforcement.

Faʻamata: Lelei tele le mafaufau | A'oa'oga urosa vai | Forbes | Bandura A. Social Learning Theory. Prentice Hall; 1977.