Lipapali tse 13 tse Hlollang le tse Ikhethang tsa ngangisano ea Marang-rang bakeng sa Baithuti ba Mehla Eohle (+50 Lihlooho)

Education

Leah Nguyen 19 September, 2025 13 min bala


Mesebetsi ea likhang ha se monate oa lipompong oa baithuti. Ba tšoana le licorice e ntšo, e sa latsoeheng, e tenang ebile ho thata ho e hlafuna (eo ba batlang ho e qoba ka litšenyehelo tsohle), 'me hangata ka har'a phehisano, u ka utloa lerata la li-cricket ho e-na le hore ba chesehele morao-le- esale u ntse u lora.

Ha ho bonolo ho senya mekhoa ha u hlophisa liketsahalo tsa lipuisano, empa ka tsena tse 13 li sebelisana haholo lipapali tsa lipuisano tsa inthaneteng (e boetse e sebetsa hantle ntle le marang-rang), matichere a ka thusa ho hlaolela tikoloho e monate le e hohelang ea ho ithuta ha ba ntse ba ruta baithuti tsebo ea ho susumetsa.

Melemo ea bohlokoa ea lipapali tsa lipuisano:

  • 90% ea likamano tse phahameng papisong le dingangisano tsa setso tsa phaposing
  • E ntlafalitse tsebo ea bohlokoa ea ho nahana ka libaka tsa ho ithuta tse hlophisitsoeng
  • Kholiseho e ntlafalitsoeng puong ya phatlalatsa le ngangisano
  • Ho boloka hantle ea lihlooho le likhopolo tse rarahaneng
  • Ho kenya letsoho ho kenyeletsang bakeng sa baithuti ba introverted le ESL

Tafole ea likateng

Mokhoa oa ho ba le Phehisano e Atlehang   

Mokhoa oa ho tšoara ngangisano ea baithuti e sa omeletseng joalo ka lerole, e kopanyelletsa le motho ea sa rateng maikutlo, 'me e tsamaea habonolo - ke potso eo matichere a mangata a e nahanang. Kahoo ikopanye hobane re na le maqheka a 'maloa a lekunutu bakeng sa lipuisano tsa hau tsa phaposi:

- Ipehele pakane e tiileng. Sepheo sa ngangisano ea phaposi ke ho hatela pele hammoho le ho hlahloba mehopolo e fapaneng. Etsa bonnete ba hore u ngola sepheo sa hau letlapeng le lesoeu e le hore bohle ba ka hopola.

- E-ba le potoloho e nyane ea likepe tse pshatlang leqhoa. Ke habohlokoa hore liithuti li ikutloe li phutholohile ha li e-na le lithaka tsa tsona ho bula monyetla oa puisano.

- Ka linako tse ling, ho se tsejoe ke seo u se hlokang ho tsamaisa lipuisano tse thellang. Lumella liithuti hore li fane ka maikutlo a bona ba sa tsejoe, e le hore ba se ke ba tšaba ho ahloloa ke liithuti-'moho le bona. 

- Theha letoto la melao ea motheo:

+ Hopotsa liithuti tsa hao hore e mong le e mong o ka botong e le ’ngoe, ’me ha ho se nepahetseng kapa se fosahetseng, leha e le tšoaro e khethehileng.

+ Ha ho litlhaselo tsa motho kapa ho etsa lintho tsa botho.

+ Likhang tse thehiloeng bopaking boo e seng ’nete li tla hlakoloa.

+ Itokisetse ho mamela le ho hlompha pono e ’ngoe le e ’ngoe, ’me u lumele ha u hlokomela hore u fositse.

- Eba le lipapali tse monate phahamisa matsoho. Ho fetola likhang tse chesang hore e be lipapali tse bobebe le tse monate ke tsela e molemohali ea ho netefatsa hore baithuti ba tla phela bophelo bohle ba bona le ho boloka lipuisano li ntse li tsamaea hantle le ka thelelo.

Lipapali tse 13 tse Hlollang Tsa Khang Inthaneteng bakeng sa Liithuti

1. Republia Times

Republia Times ke papali ea mahala ea marang-rang e etsahalang ho dystopia ea tšōmo. Baithuti ba bapala karolo ea mohlophisi ea lokelang ho leka-lekanya pakeng tsa ho phatlalatsa lipale tse tšehetsang 'muso le ho fana ka lipale tsa lesebo tse monate ho eketsa palo ea batho ba balang.

Ha e hatise ntlha ea ngangisano haholo, empa e bonts'a baithuti tsebo ea ho susumetsa le sebopeho sa lipolotiki sa sistimi ka 'ngoe. Lumella liithuti tsa hau ho bapala ka lebelo la tsona, kapa li bapale ka tlelaseng ho phelisa puisano.

Lebaka leo re e ratang:

- Ke mahala ebile e eketsa linoko nakong ea khefu ea metsotso e 10 ea sehlopha.

- Baithuti ba ka ithuta ka mathata a kang censorship le ho sebelisa menahano ea bona e tebileng ho lekola khetho ea bona ho hlahisa tharollo e molemohali.

2. Ho phehisana khang

Ho fetile motsotso mme ha ho motho ya buileng letho. Mme ehlile ha se mahlale a rokete ho fumana hore na o bolela feela potso mme o lebelletse hore ho be le moqoqo o tukang ka tlelaseng, hangata o qetella ka khutso e makatsang. Linakong tsena o ka senya potoloho ka likarolo tse ling tsa tlholisano ho Ho phehisana khang?

Papaling ena, o tla arola sehlopha ka lihlotšoana ebe u fa sehlopha ka seng potso ea lipuisano ho sebetsana le eona. Sehlopha se seng le se seng se tla tlameha ho ngola maikutlo a sona le ho lokafatsa maikutlo ao nakong ea metsotsoana e 60. Sehlopha se ka kholisang bamameli le ho fumana likhetho tse ngata e tla ba bahloli.

Bakeng sa ts'ebetso ena, o ka sebelisa AhaSlides 'interactive Brainstorm Slide ho bokella maikutlo a sehlopha sa litlokotsebe ka ho panya ha leihlo le ho lumella baithuti ho voutela sehlopha se hloahloa.

Lebaka leo re e ratang:

- E lokolohile ho sebelisoa bakeng sa sehlopha sa barupeluoa ba 50.

- O ka kopanya mesebetsi e fapaneng o sebelisa li-slide tsa bohlokoa joalo ka Poll kapa Quizzes.

Baithuti ba sebelisang tšebetso ea ho thella maikutlo ho tsoa ho AhaSlides bakeng sa papali ea ngangisano ea inthanete ka tlelaseng

3. Mabaka a mahlano a utloahalang

In Mabaka a mahlano a matle, u tla fana ka lethathamo la litlhahiso tse kang "Mphe mabaka a mahlano a utloahalang a hore na ke hobane'ng ha liithuti li lokela ho apara junifomo" kapa "Mphe mabaka a mahlano a utloahalang a hore na ke hobane'ng ha batho ba rata li-pandas tse khubelu". Baithuti le bona ba tla tlameha ho fana ka maikutlo a maikutlo a mahlano ka metsotso e 2.

Lebaka leo re e ratang:

- Maikutlo hase ho tla le likarabo tse nepahetseng ka ho fetisisa empa ho lumella liithuti hore li itloaetse ho phalla maemong a sithabetsang.

- Papali e fetoloa habonolo maemong a fapaneng joalo ka papali ea ngangisano ea ESL, papali ea ngangisano bakeng sa batho ba baholo le tse ling tse ngata.

4. Mohlala oa Machaba a Kopaneng

Re utloile ka Machaba a Kopaneng hohle, empa na re tseba hantle mesebetsi ea oona? Model United Nations (MUN) ke papiso ea thuto eo ho eona baithuti ba bapalang karolo e le baemeli ba tsoang lefats'eng lohle, ba bokaneng ho rarolla bothata bo sa feleng ba lefats'e joalo ka phetoho ea maemo a leholimo, paballo ea liphoofolo tse hlaha, litokelo tsa botho, jj.

Ba tla tlameha ho itokisetsa, ho hlahisa liqeto tsa bona tse sisintsoeng, le ho phehisana khang le baemeli ba bang hore ba fumane bongata ba likhetho.

Leha ho le joalo, u se ke ua lumella litaba tseo tse boima hore li u sitise ho hlahisa phihlelo e monate, e hohelang. U ka ba tlohella hore ba buisane ka taba e sa reng letho joalo ka na re lokela ho ba le letsatsi la machaba la ho ts'oarana ka matsoho ka lekunutu?, or na re lokela ho nehelana ka tekanyetso ea rona ea lipatlisiso ho nts'etsapele li-unicorn?

Lebaka leo re e ratang:

- MUN ke monyetla o motle oa ho lumella baithuti ho fumana kutloisiso e tebileng ea litaba tsa hajoale tsa lefats'e.

- Baithuti ba hau ba qala papali-thuto e le batho ba bohlokoa ba buisanang ka lihlooho tsa bohlokoa.

5. Phehisano e kholo

Papaling ena e bonolo ea ngangisano, u tla arola mahlakore a khang ka maikutlo a mabeli: ka matla lumela 'me ha e lumellane ka matla. Joale u etsa polelo, 'me liithuti li tla tlameha ho ema pakeng tsa mahlakore a mabeli. Ba kopanye le moithuti e mong ea nang le maikutlo a hanyetsanang 'me u ba kope ho lokafatsa khetho ea bona ho e mong.

Lebaka leo re e ratang:

- Papali e sutumelletsa baithuti ho theha maikutlo a bona a bohlokoa le ho nahana ka lebaka la eona.

- U ka etsa hore papali e rarahane le ho feta ka sebaka se "grey" moo baithuti ba sa lumellaneng kapa ba sa lumellaneng. Ka linako tse ling, ho se be le maikutlo a polarizing ho ka kopanya liithuti.

papali e kholo ea lipuisano

6. Sehlekehleke sa lehoatata

Ha ho nahanoa ka boemo ba hore baithuti bohle ba qabeletsoe sehlekehlekeng se se nang batho, ke lintho life tse tharo tseo ba neng ba tla tla ka tsona, hona hobane'ng? Ketsahalong ena, lumella baithuti ho fana ka likhetho tsa bona le mabaka a bona ebe ba voutela lipolelo tse utloahalang haholo. Ena ke papali e ntle haholo, e bonolo bakeng sa lihlopha ho bapala hammoho le ho arolelana maikutlo a tsona.

Lebaka leo re e ratang:

- U ka tseba litšobotsi tse ikhethang tsa baithuti ba hau ka khetho ea bona.

- Papali e holisa bokhoni ba baithuti ba ho hlahisa litharollo tsa boiqapelo maemong a ikhethileng.

Baithuti ba ntse ba bapala papali ea Desert Island ba sebelisa AhaSlides 'brainstorm slide ho qala lipuisano tsa inthaneteng.
U sebelisa sebopeho sa Brainstorm slide ho AhaSlides, baithuti ba ka fana le ho bona liphetho tse makatsang tsa motho e mong le e mong.

7. Tloaelo

E le molaoli oa kolone, Quandary e lumella liithuti ho nka karolo ea motho ea ka sehloohong: ho rarolla liqabang, ho rarolla mathata bakeng sa baahi le ho theha bokamoso ba tsoelopele e ncha polaneteng e fapaneng.

U ka lumella liithuti tsa hau ho bapala li le bang kapa li le babeli, 'me u tsamaise lipuisano tsa sehlopha ka mor'a hore ba qete papali. Ba botse lipotso tse fatang maikutlo tse kang "hobaneng u khethile tharollo eo u e entseng?", kapa "ke eng e ka beng e entsoe hamolemo bakeng sa kolone?".

Lebaka leo re e ratang:

- Setaele se khahlang sa botaki ba metlae.

- Ha ho se nepahetseng kapa se fosahetseng. Baithuti ba na le taolo e felletseng ea ho etsa liqeto koloneng ea bona.

- Lisebelisoa tse tšehetsang joalo ka tataiso ea lipapali le foramo ea thuso li fumaneha webosaeteng ea Quandary.

8. Ea 'Nete kapa ea Fake

Ho thusa baithuti ho hlaolela bokhoni ba ho tseba litaba tsa leshano ke toro eo mosuoe e mong le e mong a nang le eona, 'me papali ena e tla ba ruta ho se lumele ho tsohle. O ka hlophisa ketsahalo ka mehato ena e bonolo:

- Hata 1: Hatisa setšoantšo sa ntho, mohlala, ntja.

- Hata 2: E khaole likotoana tse nyane. Etsa bonnete ba hore ka sengoathoana ka seng, ha ho motho ea ka tsebang hore na ke eng.

- Hata 3: Arola sehlopha ka lihlopha tsa batho ba 3. E mong e tla ba moahloli/mohanyetsi, e mong e be ea phehisanang khang ka "'nete" 'me e mong e be 'muelli oa "leshano".

- Hata 4: Bolella batho ba babeli ba phehisanang khang hore na setšoantšo se felletseng ke eng, ebe u ba fa sekotoana sa setšoantšo seo u se lokisitseng. Motho ea phehisanang khang ka "'nete" o tla tlameha ho etsa lipolelo tse nepahetseng ho motho ea nahanang hore a ka hakanya ntho e nepahetseng, athe "leshano" la mohanyetsi o tla leka ho bolela hore ke ntho e fapaneng.

Lebaka leo re e ratang:

- Baithuti ba ka sebelisa tsebo ea ho susumetsa le mokhoa oa ho ahlola bopaki ho latela lintlha tseo ba li bokeletseng.

9. Letata Goose Goose

Letata Goose Goose ke papali ea ho theola batho sechabeng moo u ka bapalang joaloka likhantsi tse hlokang kelello. U tla tlameha ho sebetsa le likhantsi-'moho le uena ho phethela thomo 'me ho bohlokoa ka ho fetisisa, u leleke letata le ikopantseng ka har'a pakete ka sepheo se kotsi. Baithuti ba hau ba tla tlameha ho fetana le ho paka ho hloka molato hore e be ba ho qetela ba emeng.

Ntle le mollo o tukang le ho lelekisa, uena le baithuti ba hau le ka hlahloba limmapa tse fapaneng le ho etsa mesebetsi ea mahlakore hammoho. Goose Goose Duck ha e na sebaka sa ho jeoa ke bolutu kahoo qala ho e khoasolla ka komporo kapa mohala, theha kamore 'me u meme motho e mong le e mong ho bapala hanghang.

Lebaka leo re e ratang:

- E fumaneha ho PC le lisebelisoa tsa mohala, 'me e lokolohile ka botlalo.

- Meralo ea libapali tse qabolang tseo u li ratang hanghang, 'me le tsona u ka li etsa.

- Mofuta o bonolo oa PG oa papali e tummeng hampe ea Marang-rang Har'a Rōna.

- Baithuti ba hau ba ithuta ho beha mabaka le ho hanyetsa nakong ea ngangisano.

Papali ea Letata la Goose Goose
Mokoloto oa setšoantšo: Steam

10. Sephiri

Bosiu bo lefifi 'me bo tletse tšabo. A na u ka bolaea liphiri har'a baahi ba motse, kapa u tla fetoha phiri e tsomang ka sekhukhu bosiu bo bong le bo bong? Werewolf ke papali e 'ngoe ea phokotso sechabeng eo ho eona libapali li tla tlameha ho sebelisa bokhoni ba tsona ba ho susumetsa ho hapa papali.

Papali ena e na le likarolo tse peli: baahi ba motse le liphiri. Bosiu bo bong le bo bong, baahi ba motse ba tla tlameha ho tseba hore na ke mang ea ikhakantseng joaloka e mong oa bona, 'me liphiri li tla hloka ho bolaea moahi oa motse ntle le ho tšoaroa. Papali e fela ha baahi ba motse ba atlehile ho leleka li- werewolves tsohle le ka tsela e fapaneng.

Lebaka leo re e ratang:

- Papali e hloka hore baithuti ba ikoetlise ka litsebo tse fapaneng: litsebo tsa sechaba, tšebelisano 'moho, monahano o tebileng, monahano oa maano, joalo-joalo e le hore ba ka hlola.

- O ka eketsa likarolo le melao ho etsa hore papali e be monate le ho feta.

11. Apocalypse ea Zombie

Boemong bona, baithuti kaofela ba na le maemo sechabeng seo e leng sebaka sa ho qetela pele ho apocalypse ea zombie. Ho na le khaello ea lijo 'me motho a le mong o tla lelekoa ho ea leka-lekanya lisebelisoa. Seithuti se seng le se seng ka har'a sehlopha se tla tlameha ho paka bohlokoa ba boemo ba sona hore se lule.

Ka ketsahalo ena, o ka arola sehlopha ka lihlopha tse kholo kapa tse mahareng ho latela hore na u etsa mesebetsi e mekae. Mohlala, tichere, chef, sebini, ralipolotiki, moqolotsi oa litaba, joalo-joalo. boloka sebaka sa bona.

Lebaka leo re e ratang:

- Papali e 'ngoe e ntle ea lipuisano tsa Marang-rang e tletseng boiqapelo.

- Papali e khothalletsa baithuti ho nahana ka potlako le bokhoni ba ho hana.

12. 'Muelli oa Diabolose

Ho bapalla 'Muelli oa Diabolose ke ho nka maikutlo a fapaneng le taba ka lebaka la ho ngangisana feela. Baithuti ba hau ha baa tlameha ho lumela ho seo ba se buang, empa ho e-na le hoo ba hlahise khang le ho hlakisa taba ka khang. U ka tlohella sehlopha sa hau hore se ikoetlise ka bobeli kapa ka lihlopha 'me seithuti se le seng se tla abeloa ho ba diabolose ea botsang lipotso tse fatang maikutlo.

Lebaka leo re e ratang:

- Ho khathatseha hore baithuti ba hau ba kanna ba ts'oana haholo ho fana ka maikutlo a bona? Papali ena e tla u thusa ho tsosa likhang ka tlhaho.

- E thusa baithuti ho utloisisa hore ho qala ngangisano ho molemo ho cheka taba ka botebo.

13. Lekhotla la maeto a nako

Papaling ena ea lipuisano, baithuti ba tla sebelisa litekanyetso tsa sejoale-joale tsa molao liketsahalong tsa nalane. Lekhotla la Maeto a nako le ikemiselitse ho fetola lithuto tsa nalane ea setso moo baithuti e bang litsebi tsa molao tse qosang kapa ho sireletsa batho ba nalane ba sebelisa litekanyetso tsa sejoale-joale tsa molao. O tla hloka ho:

- Fana ka lipalo tsa nalane le linako tsa nako

- Fana ka litataiso tsa lipatlisiso le moralo oa molao

- Theha lipakete tsa linyeoe tse nang le litaba tsa nalane

- Theha mekhoa le melao ea lekhotla

- Lirubriki tsa tlhahlobo ea moralo

Lebaka leo re e ratang:

- Papali ena ea lipuisano e theha mateano a ikhethileng lipakeng tsa tsebo ea nalane, mabaka a molao le tlhahlobo ea boitšoaro.

- Baithuti ba ka shebisisa hore na litaba tsa lekhotla li sebetsa joang.

Lihlooho tse 50 tsa ngangisano ho pholletsa le Lihlooho Tsohle

🎓 Thuto le ho ithuta (lihlooho tse 10)

  1. Na lisebelisoa tsa AI joalo ka ChatGPT li lokela ho lumelloa likabelong tsa thuto?
  2. Na maemo a setso (AF) a siiloe ke nako thutong ea sejoale-joale?
  3. Na tsebo ea lichelete e lokela ho ba tlamo likolong tsohle tse phahameng?
  4. Na junifomo ea sekolo e molemo kapa e kotsi khōlong ea seithuti?
  5. Na tlhahlobo e tloaelehileng e lokela ho tlosoa thutong ea sechaba?
  6. Na thuto ea selemo ho pota e molemo ho feta matsatsi a phomolo a lehlabula?
  7. Na thuto ea koleche e lokela ho ba mahala bakeng sa baithuti bohle?
  8. Na likhau tsa ho nka karolo li kotsi kholong ea ngoana?

🌍 Tikoloho le botsitso (lihlooho tse 10)

  1. Na mehato ea motho ka mong e lokela ho ba bohlokoa ho feta boikarabello ba khoebo?
  2. Na matla a nyutlelie a bohlokoa bakeng sa ho loantša phetoho ea tlelaemete?
  3. Na lipolasetiki tse sebelisoang hang-hang li lokela ho thibeloa lefatšeng ka bophara?
  4. Na likoloi tsa motlakase ehlile li molemo bakeng sa tikoloho?
  5. Na linaha tse tsoetseng pele li lokela ho lefa puseletso bakeng sa phetoho ea maemo a leholimo?
  6. Na geoengineering ke tharollo e molemo ea phetoho ea tlelaemete?
  7. Na libaka tsa polokelo ea liphoofolo li lokela ho ba teng lekholong lena la bo21 la lilemo?
  8. Na ke ho loka ho ja nama lefatšeng la kajeno?
  9. Na maeto a sefofane a lokela ho nyahamisoa ka lebaka la khabone?
  10. Na makhetho a khabone a sebetsa ho fokotsa ho tsoa?

🏛️ Mmuso le lipolotiki (lihlooho tse 10)

  1. Na lilemo tsa ho khetha li lokela ho theoleloa ho 16?
  2. Na tsamaiso ea mekhatlo e 'meli e molemo kapa e kotsi ho demokrasi?
  3. Na ho lokela ho ba le meeli ea nako bakeng sa litho tsa Congress?
  4. Na tsamaiso ea Electoral College e lokile ebile e na le demokrasi?
  5. Na lik'hamphani tsa mecha ea litaba tsa sechaba li lokela ho laola lipuo tsa lipolotiki?
  6. Na tlhokomelo ea bophelo bo botle ke tokelo ea motho?
  7. Na batho ba ruileng ba lokela ho lefa lekhetho le phahameng?
  8. Na tšebeletso ea sesole e tlamang e molemo sechabeng?
  9. Na ho buella ho lokela ho thibeloa 'musong?
  10. Na demokrasi e tobileng e molemo ho feta demokrasi ea boemeli?

🧪 Saense le Theknoloji (lihlooho tse 10)

  1. Na ho fetola liphatsa tsa lefutso ho lokela ho lumelloa?
  2. Na bohlale ba maiketsetso bo molemo ho feta kapa bo kotsi ho batho?
  3. Na re lokela ho etelletsa pele kolone ea Mars ho feta mathata a Lefatše?
  4. Na liente li bolokehile 'me li lokela ho tlama?
  5. Na liphoofolo li lokela ho sebelisoa liphuputsong tsa saense?
  6. Na mecha ea litaba ea sechaba e kotsi ho feta molemong oa sechaba?
  7. Na re lokela ho thibela litsamaiso tsa libetsa tse ikemetseng?
  8. Na matla a nyutlelie a bolokehile ho feta a ka nchafatsoang?
  9. Na cloning ea batho e lokela ho ba molaong bakeng sa merero ea bongaka?
  10. Na likoloi tsa motlakase ke tharollo ea khase ea lipalangoang?

🎨 Bonono, setso le sechaba (lihlooho tse 10)

  1. Na liemahale tse khopisang tsa histori li lokela ho tlosoa libakeng tsa sechaba?
  2. Na kabo ea setso e kotsi kamehla?
  3. Na thuto ea bonono le 'mino e lokela ho beoa pele ka ho lekana le STEM?
  4. Na ho hlakola setso ho molemo kapa ho kotsi sechabeng?
  5. Na baatlelete ba lokela ho hlokoa hore ba emele pina ea sechaba?
  6. Na lipapali tsa video ke bonono kapa boithabiso feela?
  7. Na ho lokela ho ba le chelete ea 'muso bakeng sa bonono?
  8. Na mecha ea litaba ea sechaba e fetola likamano tsa batho hore e be tse molemo kapa tse mpe?
  9. Na batho ba tummeng ba lokela ho ba le boikarabelo ba ho ba mehlala ea lipolotiki?
  10. Na mecha ea litaba ea setso e tšepahala ho feta mecha ea litaba ea sechaba bakeng sa litaba?

Lipotso Asked hangata

Ke mang ea lokelang ho ba sebui sa pele lipuisanong?

Sebui sa pele sa lehlakore le tiisitsoeng se lokela ho bua pele.

Ke mang ea laolang lipuisano?

Mookameli oa lipuisano o na le boikarabelo ba ho boloka pono e sa nke lehlakore, ho tšoara barupeluoa meeling ea nako, le ho leka ho ba thibela ho kheloha sehlooho.

Ke hobane'ng ha ho ngangisana ho tšosa hakaale?

Ho ngangisana ho hloka tsebo ea ho bua phatlalatsa, e leng ntho e tšosang batho ba bangata.

Ho ngangisana ho thusa liithuti joang?

Lipuisano li lumella liithuti ho ntlafatsa tsebo ea ho nahana ka ho teba, ho phahamisa tšepo ea bona, le ho ithuta ho hlompha lithaka tsa bona.